Zalm is de meest gegeten vis in Nederland. Maar wat veel mensen niet weten, is dat er vreselijk veel dierenleed kleeft aan dat pakje zalm in de supermarkt.

Wij raden het af om vissen te eten en kweekzalm in het bijzonder. Hieronder hebben we 10 belangrijke redenen voor je op een rijtje gezet.

1. Met duizenden opgesloten in een kooi

Veruit de meeste zalmen die je in de supermarkt vindt, zijn gekweekt, meestal in Noorwegen of Schotland. Zalmen zijn van nature trekdieren. Ze zwemmen soms wel duizenden kilometers vanuit de rivier waar ze geboren zijn naar zee en later weer terug om zich voort te planten.

Maar in kwekerijen hebben ze geen enkele ruimte. Ze worden met duizenden dicht bij elkaar in kooien in zee gehouden. Dit leidt tot stress, agressie en depressie.

Wij deden onderzoek naar de leefomstandigheden van zalmen in kwekerijen bij de vijf grootste producenten in Schotland (samen 96% van de Schotse markt). De resultaten zijn schokkend. Schotland is de op twee na grootste producent in de wereld en exporteert naar tientallen landen, waaronder Nederland.

Bekijk hieronder het onderzoek. Let op, de beelden zijn heftig.

2. Aangevreten door parasieten

Door de slechte en stressvolle omstandigheden worden veel zalmen ziek. Infecties door bacteriën en oogproblemen, zoals staar, komen veel voor.

Heel veel kwekerijen hebben bovendien last van zeeluizen. Dat zijn parasieten die zich vastbijten aan de huid van een zalm en hem letterlijk aanvreet. Het kan leiden tot grote pijnlijke wonden en zelfs tot de dood. Zeeluizen worden vaak bestreden met pesticiden of door de inzet van poetsvisjes.

3. Poetsvisjes: miljoenen verborgen slachtoffers

Poetsvisjes worden op grote schaal ingezet om de zeeluizen die op zalmen parasiteren op te eten. Jaarlijks worden ruim 50 miljoen poetsvisjes in de kooien van de Noorse kwekerijen geplaatst. Twintig miljoen hiervan is wild gevangen. Wanneer de zalmen gevangen worden voor de slacht, zijn meestal alle poetsvisjes dood.

Elke dag sterven dus ongeveer 150.000 poetsvisjes in de Noorse kwekerijen. Dit zijn ongekende aantallen en ongekend dierenleed. Er bestaat geen enkele dierenhouderij waarin een sterftepercentage van 100% wordt geaccepteerd. Toch staan wij deze tragedie in zalmkwekerijen toe.

Recent wetenschappelijk onderzoek trekt bovendien de effectiviteit van de poetsvisjes in de strijd tegen zeeluizen in twijfel. Mogelijk is al dit dierenleed dus zelfs voor niets.

4. Zwemmen in vies water

Voor zalmen is een goede waterkwaliteit heel erg belangrijk. Maar het water waarin ze moeten leven in de kwekerijen is sterk vervuild, onder andere door de poep van de duizenden zalmen in de kooi. Ammoniak uit de ontlasting kan leiden tot huidproblemen en vergiftiging.

Zalmen zijn ook erg gevoelig voor het zuurstofgehalte van het water. Schommelingen in het zuurstofgehalte kan leiden tot stress, ziekte en zelfs de dood. Zo sterven soms duizenden zalmen op een kwekerij wanneer de zuurstoftoevoer hapert of de waterkwaliteit niet goed in de gaten wordt gehouden.  

Bovendien worden er op veel kwekerijen chemicaliën in het water gepompt in de strijd tegen zeeluizen. Deze chemicaliën stromen vervolgens uit naar de zee.

5. Vissen voeren met vissen

Zalmen zijn vleeseters en worden deels gevoerd met wild gevangen vissen. Het vaak gehoorde argument dat kweekvis overbevissing tegengaat, is dus onwaar. Ongeveer een kwart van alle wild gevangen vissen wordt gebruikt als voer in kwekerijen.

Zo zijn er voor één gekweekte zalm zo’n 350 vissen gestorven. Viskwekerijen leggen een nog zwaardere druk op onze al overbeviste zeeën en oceanen.

Daarbij worden bijna alle wild gevangen vissen onverdoofd geslacht. Ze sterven veelal een langzame, pijnlijke dood door verstikking in netten of aan boord, worden bij bewustzijn opengesneden of levend bevroren. 

Voor meer informatie over de impact van het gebruik van wild gevangen vissen als visvoer in kwekerijen, lees ons rapport ‘Until the Seas Run Dry’ dat we samen met Changing Markets schreven.

6. Kweekzalm is plofzalm

Kweekzalmen zijn – net als vleeskippen – doorgefokt op snelle groei, waardoor ze veel sneller groeien dan hun wilde soortgenoten. Dit leidt onder andere tot hartproblemen, misvormingen van de wervelkolom en hogere stressgevoeligheid.

Zalmen met misvormingen hebben vaak hun hele leven ernstige last hiervan. Ze hebben moeite met zwemmen, hebben meer stress en sommige sterven voortijdig.

7. Wilde vissen zijn de dupe

Elk jaar ontsnappen duizenden kweekzalmen uit kwekerijen. Deze doorgefokte dieren kunnen zich mengen met wilde zalmen, waardoor de populatie genetisch verzwakt en ook de wilde zalmen lichamelijke problemen krijgen.

Bovendien brengen ontsnapte kweekzalmen vaak zeeluizen mee, waardoor ook hun wilde soortgenoten pijnlijk geïnfecteerd raken.

8. Zeehonden worden afgeschoten

Omdat zeehonden graag zalmen eten, komen ze regelmatig af op de kwekerijen. In Schotland worden daarom nog altijd vergunningen afgegeven aan kwekerijen om zeehonden af te schieten.

Vanwege hevige protesten worden gelukkig ook andere methodes (zoals speciale netten) ingezet om de dieren op afstand te houden en daalt het aantal doden de laatste jaren.

9. Wilde zalm geen goed alternatief

Helaas ondervinden wilde zalmen die je in de supermarkt vindt, ook ernstige welzijnsproblemen. Het dier heeft dan wel vrij kunnen leven, de vangst en de slacht zijn meestal een lijdensweg. Vaak sterven de dieren een langzame dood door verstikking, worden ze bij vol bewustzijn opgesneden of sterven ze langzaam in een bak ijs. Bovendien zorgt bijvangst ervoor dat veel andere dieren gewond raken of sterven.

10. Keurmerken vallen tegen

Helaas ligt er geen zalm in de supermarkt, waarbij het welzijn voldoende is gewaarborgd. Er bestaan verschillende keurmerken, zoals ASC (voor kweekvis) en MSC (voor wilde vis) maar deze zeggen iets over de impact op het milieu en overbevissing. Het welzijn is hierin niet meegenomen.

Uit opinieonderzoek dat wij lieten uitvoeren blijkt dat de meeste Nederlanders (78%) vinden dat viskeurmerken, zoals ASC en MSC, meer moeten doen om het welzijn van vissen te beschermen.

Wij zijn een internationale campagne gestart en roepen de vijf grootste viskeurmerken in de wereld op om het welzijn van de vissen te verbeteren. Meedoen kan hier.

Het enige keurmerk dat wel eisen stelt aan welzijn is het EKO- of Europees biologische keurmerk. Vis met dit keurmerk is altijd kweekvis. De vissen leven minder dicht op elkaar en de waterkwaliteit is beter. Toch slagen ook biologische zalmkwekerijen er niet in om zeeluizen buiten de deur te houden.

Bovendien worden ook deze kweekzalmen voor een groot deel gevoed met wild gevangen vissen, die op hun beurt geleden hebben in de netten en onverdoofd geslacht zijn.

Kom in actie

Niet alleen voor zalmen, maar voor alle vissen die geconsumeerd worden, voeren wij internationaal campagne voor beter vissenwelzijn onder de titel Oog voor vis. We pleiten voor veel betere leefomstandigheden voor vissen in kwekerijen, verbod op onverdoofde slacht, invoering van specifieke welzijnsregels voor vissen en een sterke afname van consumptie, vangst en kweek van vissen. Lees hier alles over onze campagne.

Jij kunt meehelpen! Teken nu de petitie voor een verbod op de pijnlijke, onverdoofde slacht van vissen.