Gepubliceerd op 19-3-2020

Je komt het dier regelmatig tegen op de menukaart in restaurants: paling. Maar achter dit ‘traditioneel Nederlandse product’ gaat veel dierenleed schuil en zelfs de overleving van de diersoort staat op het spel. De Europese paling wordt namelijk met uitsterven bedreigd. Toch worden de jonkies massaal uit het wild gevangen om te worden opgekweekt in Nederlandse kwekerijen, waar ze een allesbehalve goed leven hebben.

Uitbuiting van een bedreigde diersoort

Omdat het al jaren dramatisch slecht gaat met de paling – 98% van de dieren in de Nederlandse wateren is verdwenen sinds de jaren 70¹ - zijn Nederlanders palingen gaan kweken. Met zo’n 12 miljoen palingen per jaar zijn we zelfs de grootste palingkwekers van de wereld.²

Maar palingen zijn uitzonderlijke dieren en laten zich niet makkelijk kweken. De piepjonge babypalingen (larven) kunnen namelijk niet tegen gevangenschap en sterven. Het is nog geen enkele kweker gelukt om een paling op te laten groeien van eitje tot volwassen paling. Daarom worden massaal de met uitsterven bedreigde jonge palingen (glasalen) uit het wild gevangen om ze vervolgens op te kweken en na een kort leven te slachten voor hun vlees.

Dit klinkt als een absurde situatie, zul je misschien denken. Dat is het ook. En daar komt bij dat we deze bedreigde diersoort ook nog eens heel slecht behandelen.

Begin van de lijdensweg: de vangst

De lijdensweg van de paling begint al bij de vangst van de glasaaltjes. Vele sterven door verdrukking in de netten of aan boord. Veel andere raken gewond: hun huid en hun karakteristieke slijmlaag raken beschadigd en de dieren ervaren veel stress. Vervolgens worden ze in tanks bewaard en getransporteerd van onder andere Groot-Brittannië en Frankrijk naar Nederland. De experts van de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) spreken van “zeer significant slecht welzijn” tijdens het transport en pleiten voor verbetering.³

Met duizenden op elkaar gepropt

Palingen zijn van nature rustige dieren die graag alleen zijn, weinig bewegen, zich veel verschuilen dichtbij de bodem en vooral ’s nachts actief zijn. Maar in de kwekerijen worden de dieren met duizenden op elkaar gepropt in betonnen bakken. Er is geen enkele mogelijkheid om te schuilen en de dieren vertonen afwijkend, verstoord gedrag.

Er is maar weinig onderzoek gedaan naar het welzijn van de miljoenen kweekpalingen en kwekers hoeven geen meldingen te doen over ziektes. Maar duidelijk is dat de dieren lijden aan stress, ziektes en parasieten, agressie onder elkaar en verwondingen en dat er veel dieren voortijdig sterven.⁴

Jong sterven

Na enkele jaren in de betonnen bak te hebben geleefd worden de dieren geslacht. In het wild kan een paling makkelijk 20 jaar worden, maar in de kwekerijen wordt het dier niet ouder dan 3 jaar.

Sinds juli 2018 moeten palingen in Nederland – als enige vissoort – verdoofd worden voor de slacht. Dat gebeurt met een elektrische stroom. Voorheen werden de dieren in een zoutbad, soms vermengd met ijs, gegooid. Dat brandt hun slijmlaag en huid weg en heeft extreem lijden tot wel 25 minuten tot gevolg, waarna de dieren bij bewustzijn worden opengesneden. Dit is inmiddels verboden voor Nederlandse kwekers en vissers, maar amateurvissers mogen deze wrede methode nog altijd toepassen.

Niet duurzaam

Hoe is het mogelijk dat we deze uitbuiting van een ernstig bedreigde diersoort toestaan in Nederland? Allereerst zijn er – behalve dus voor de slacht van paling – geen aparte welzijnsregels voor vissen. Vissen genieten daardoor geen bescherming en lijden dan ook op grote schaal.

Daarnaast ‘excuseert’ de Nederlandse kweekpalingsector zich voor het afvangen van de glasalen door mee te doen met ‘terugplaatsingsprojecten’, waarbij ze een deel van de gevangen glasalen en de jonge palingen weer terugplaatst in de Nederlandse rivieren en zee. Maar hoe succesvol die terugplaatsingen zijn voor de palingstand, of de dieren zich uiteindelijk als volwassenen zullen voortplanten bijvoorbeeld, is onduidelijk.

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat deze acties – die door Nederland en de EU worden gesubsidieerd – waarschijnlijk zinloos zijn en niet bijdragen aan het herstel van de paling.¹  

Ook de Europese Commissie kwam kortgeleden met een alarmerend rapport over de dramatische stand van de wilde paling; het is volkomen onduidelijk of de genomen maatregelen, zoals die in Nederland, wel zoden aan de dijk zetten.⁵

De Nederlandse palingsector promoot zichzelf graag met termen als ‘duurzaam’,⁶ maar er is niets duurzaams aan het vangen en opproppen van een beschermde diersoort.

Overigens worden er in Nederland ook nog altijd wilde volwassen palingen gevangen, met name in het IJsselmeer, om direct geslacht te worden. Onbegrijpelijk en onverantwoord, want, zoals de wetenschappelijke experts zeggen¹, elke voor consumptie gevangen paling is er een te veel.

Kom in actie

Ons advies is dan ook duidelijk: eet geen paling. Samen met onze supporters voeren wij internationaal campagne voor beter vissenwelzijn onder de titel Oog voor vis. Niet alleen voor palingen, maar voor alle vissen die geconsumeerd worden. We pleiten voor veel betere leefomstandigheden voor vissen in kwekerijen, verbod op onverdoofde slacht, invoering van specifieke welzijnsregels voor vissen en een sterke afname van consumptie, vangst en kweek van vissen. Lees hier alles over onze campagne.

Ook jij kunt meehelpen! Teken nu de petitie voor een verbod op de pijnlijke, onverdoofde slacht van alle vissen.

Het bijzondere leven van de paling

De Europese paling is een bijzondere, slangachtige vis die in zoetwater in heel Europa voorkomt. Zijn levenscyclus is uitzonderlijk. De dieren zwemmen duizenden kilometers om zich voort te planten in de Sargasso Zee, aan de westzijde van de Atlantische Oceaan. Althans dat denken we; niemand heeft de paring in het wild ooit waargenomen.

Na de voortplanting sterven de volwassenen en worden de larven met de stromingen meegenomen naar Europa. Daar ontwikkelen ze zich in zoetwater tot glasalen en vervolgens tot palingen om vele jaren later naar de Sargasso Zee te vertrekken voor de voortplanting.

Bronnen

¹ Factsheet paling Good Fish Foundation, Goedevis.nl https://docplayer.nl/15413951-Factsheet-paling-factsheet-december-2015-www-goedevis-nl.html

² http://fishcount.org.uk/studydatascreens2/2017/numbers-of-farmed-fish-C0-2017.php?countrysort=European%2Beel%2Fsort2

³ Scientific Opinion of the Panel on Animal Health and Welfare on a request from the European Commission on Animal Welfare Aspects of Husbandry Systems for Farmed European Eel. The EFSA Journal (2008) 809, 1-18 https://edepot.wur.nl/7887

⁴ Het Welzijn van de vis, Wakker Dier, 2015 https://files.wakkerdier.nl/app/uploads/2018/02/12153944/Rapport-2015-met-nieuwe-opmaak-Welzijn-vd-vis-eenvoudige-cover.pdf

 ⁵ European Commission, 2020, European eel recovery: where are we after a decade? https://ec.europa.eu/fisheries/press/european-eel-recovery-where-are-we-after-decade_en

⁶ Stichting DUPAN: Duurzame Palingsector Nederland http://www.dupan.nl