Wat is vogelgriep? 

Vogelgriep (AI, aviaire influenza) is een besmettelijke dierziekte die voorkomt bij kippen, kalkoenen en andere vogels. De ziekte wordt overgebracht door een virus. Er zijn twee varianten. De laagpathogene variant maakt vogels nauwelijks ziek en is niet erg besmettelijk. De hoogpathogene variant is daarentegen zeer besmettelijk en meestal dodelijk voor de getroffen dieren.

Waarom is vogelgriep in de vee-industrie zo gevaarlijk?

In de volle stallen van de vee-industrie zitten soms wel tienduizenden kippen dicht op elkaar. Als één kip besmet raakt, worden daarom al snel heel veel dieren ziek. Wat nog erger is: de onhygiënische stallen van de vee-industrie zijn een snelkookpan voor de ontwikkeling van het virus. Een op zich ongevaarlijk, laagpathogeen virus kan snel muteren tot een hoogpathogene variant, die zelfs gevaarlijk is voor mensen.

Hoe wordt de ziekte verspreid?

Zieke dieren scheiden besmet virus uit via de luchtwegen, oogvocht en mest. Via stof uit de stal, mest en transport kan het virus verder verspreid worden. In gebieden waar veel pluimveehouderijen dicht bij elkaar liggen en boeren veel onderlinge contacten hebben, is de kans op verspreiding heel groot. Na de grote vogelgriepepidemie begin deze eeuw bleek dat het virus zich vooral vanuit Azië verspreid had langs de internationale handelsroutes. Ook wilde vogels kunnen het virus verspreiden. Dan gaat het echter meestal om een laagpathogene variant.

Waarom worden zoveel dieren gedood als er vogelgriep uitbreekt?

Omdat de ziekte zo besmettelijk is en er meestal geen medicijn beschikbaar is om zieke dieren te genezen. In principe is het mogelijk vogels tegen de vogelgriep te vaccineren, maar meestal is er niet genoeg vaccin beschikbaar, bijvoorbeeld omdat er voortdurend nieuwe virusvarianten opduiken waartegen bestaande vaccins niet werken. Ook stelt de Europese Unie beperkingen aan de export van gevaccineerde dieren. Veel landen laten geen producten toe van gevaccineerde dieren omdat die niet te onderscheiden zijn van producten die afkomstig zijn van daadwerkelijk besmette dieren.

Hoe worden de dieren gedood?

In Nederland doodt men de dieren meestal met gas. Als het mogelijk is, maakt men de stal luchtdicht en pompt er vervolgens koolmonoxide en daarna kooldioxide in. Anders wordende dieren in zakken of in een container met het scherp prikkelende kooldioxide  gestopt. De dieren zouden dan binnen een paar minuten dood moeten zijn. In het buitenland gaat het er vaak nog veel grover aan toe. Zo werden in 2016 in de VS kalkoenen gedood door simpelweg de ventilatie in de stal uit te zetten. De dieren stierven na zo’n 40 minuten een vreselijke dood door oververhitting.

Is vogelgriep gevaarlijk voor mensen?

Deskundigen uit de vee-industrie haasten zich meestal te roepen dat een uitbraak geen gevaar oplevert voor mensen. Toch raakten in 2003 in Nederland zo’n duizend mensen besmet met het virus. De meesten hadden gelukkig slechts lichte klachten. Dat gold echter niet voor een dierenarts die met het virus besmet raakte en daarna overleed aan longontsteking. De wereldwijde vogelgriepuitbraak uit Azië kostte begin deze eeuw het leven aan veel meer mensenlevens: zo’n 250 mensen stierven. Het eten van eieren of vlees van met vogelgriep besmette dieren is niet gevaarlijk.