De kip is een echte scharrelaar. Zij scharrelt van nature zelf haar kostje bij elkaar en rolt graag door het zand om haar verenkleed schoon te houden. Zij legt haar ei bij voorkeur in een nest en ’s nachts gaat zij het liefst met andere kippen op stok. In de vee-industrie gaat het heel anders. Legkippen in de vee-industrie worden speciaal gefokt om zoveel mogelijk eieren te leggen, ze hebben weinig ruimte om te bewegen en ze kunnen meestal niet naar buiten.

De natuurlijke behoeften van kippen

Kippen zijn gezelschapsdieren, ze leven het liefst in groepen met een duidelijke hiërarchie, ook wel ´pik-orde´ genoemd. Ze besteden een groot deel van de dag aan het zoeken naar voedsel. Kippen zoeken bescherming tegen vijanden door dicht bij bomen, struiken en andere planten te leven. Voor kippen is het heel belangrijk dat ze een nest kunnen bouwen om hun ei in te leggen. In de natuur zijn ze vaak uren bezig met het zoeken naar een geschikte plek.

Aantal kippen op de wereld

Er zijn meer kippen op de wereld dan elke andere vogelsoort. Wereldwijd worden er per jaar vijftig miljard kippen gefokt, voor zowel hun eieren als hun vlees. Bijna zes miljard van deze kippen zijn legkippen, die ieder jaar meer dan vijftig miljoen ton eieren leggen. In Nederland leven ruim 46 miljoen legkippen die bij elkaar jaarlijks meer dan tien miljard eieren leggen. Helaas leeft het merendeel van deze legkippen in de vee-industrie.

Eieren, eieren, eieren...

Legkippen worden speciaal gefokt om zo veel mogelijk eieren te leggen. Hedendaagse rassen leggen twee keer zoveel eieren als vijftig jaar geleden, per hen maar liefst meer dan driehonderd per jaar. Een hen kan in natuurlijke omstandigheden minstens zes jaar oud worden. Maar de meeste legkippen in de vee-industrie worden al na zo'n 21 maanden naar het slachthuis gebracht, omdat de productiviteit van de hen na deze periode afneemt.

De ‘kale legbatterij’

Tot 2012 zaten bijna alle legkippen in Europa in de zogenaamde 'kale legbatterij’. In deze kooi heeft een kip minder dan een A4-tje ruimte (550 cm2) en staat op draadgaas. Buiten de voer- en drinkvoorziening is er geen enkele extra aanvulling om in de behoeftes van de kip tegemoet te komen. De kooien staan opgesteld in 'batterijen', in grote schuren in rijen van wel acht lagen hoog. De schuren zijn vaak slecht verlicht en geventileerd. De kale legbatterij is zo klein dat de hennen hun vleugels niet kunnen uitslaan en zich slechts met moeite kunnen omdraaien. Deze 'kale legbatterij' is in de Europese Unie verboden sinds 2012. Maar buiten de Europese Unie leven nog steeds drie miljard legkippen per jaar in deze kooien.

Systemen waarin kippen gehouden worden

Kooisystemen

Ondanks het Europees verbod op de kale legbatterij leven er nog miljoenen kippen in kooien, in de zogenaamde ‘verrijkte kooi’ en koloniekooi. Sinds 2008 mogen verrijkte kooien niet meer gebouwd worden in Nederland en in 2021 worden deze geheel verboden. De koloniekooi blijft echter toegestaan.

• 'Verrijkte kooi'

In de verrijkte kooi heeft een kip iets meer dan een A4-tje ruimte (750 cm2), een zitstok, een plastic matje met wat strooisel en een flapje als legnest. Afhankelijk van de kooi kan de groepsgrootte variëren van 10 tot 60 kippen per kooi, maar de ruimte per kip blijft hetzelfde.

• ‘Koloniekooien’

Dan er de koloniekooi, een oorspronkelijk Duitse variant op de 'verrijkte kooi'. De kooien zijn groter, iets hoger en in een kooi zitten tussen de 30 en 60 kippen. Per kip is er weer wat meer ruimte (900 cm2 per kip) en de kooi is uitgerust met 2 zitstokken, een groter matje en legnest. Ook deze kooi is zeer dieronvriendelijk. De kip heeft, net als in de krappere kooien, geen ruimte om te fladderen, om zich uit te rekken, het verenkleed te verzorgen, laat staan te scharrelen, te rennen, vliegen, in een boom te klimmen of te vluchten. Het dier ziet nooit daglicht en komt nooit buiten. Vanwege het hevige dierenleed heeft Duitsland besloten om alle kippenkooien, dus ook de koloniekooien, per 2025 ter verbieden.

Binnen

• Scharrelstallen

De meeste hennen in Nederland leven in scharrelstallen. In deze stal kunnen ze wel vrij bewegen, maar hebben ieder nog steeds maar ongeveer twee A4-tjes aan ruimte. Minimaal één derde van de grondoppervlakte is dicht en de grond is bedekt met strooisel. Er zijn zitstokken en legnesten aanwezig. De kippen komen nooit buiten.

Buiten

• Vrije uitloop

Hier leven de dieren in een scharrelstal, maar daarnaast hebben ze ook de beschikking over een uitloop naar buiten. De uitloopvlakte moet voor het grootste deel begroeid zijn. Iedere kip moet minimaal 4 vierkante meter ter beschikking hebben.

•  Biologisch, Kipster en Rondeel

De kippen op biologische boerderijen en in het Rondeel en Kipster systeem hebben het nog beter dan vrije uitloopkippen. Ze hebben buiten wat meer ruimte en hun snavels worden niet gekapt. Biologische kippen krijgen bovendien biologisch voer.

In de Nederlandse supermarkten zijn geen eieren meer te koop die uit kooien komen. Wel worden er eieren uit deze systemen gebruikt in verwerkte ei-producten, zoals sauzen en banket.

Geforceerde rui

In sommige landen zoals de VS worden hennen soms onderworpen aan een geforceerde rui (het vervangen van hun verenkleed). Hierbij krijgen de hennen tot twee weken geen voedsel waardoor een nieuwe leg wordt opgewekt en hun productieve levensduur wordt vergroot. Geforceerde rui door het compleet weglaten van voedsel is in Nederland verboden.

Broze botten

De huidige legkip wordt gefokt om zoveel mogelijk eieren te leggen. Hierdoor kan de hen niet voldoende calcium opslaan en dit kan leiden tot broze botten en botbreuken. Broze botten komen vooral voor in krappe kooien, waar de hennen nauwelijks beweging hebben. Gewonde hennen sterven vaak zonder dat het opgemerkt wordt, omdat inspectie lastig is in grote schuren met veel lagen kooien.

Snavel kappen

Door de kale omgeving en de nabijheid van andere hennen, gaan de hennen vaak aan elkaars veren pikken. Dit kan zelfs tot kannibalisme leiden. Bij veel hennen wordt daarom een deel van de snavel 'gekapt'. Dat is een pijnlijke ingreep, die wordt uitgevoerd als de kuikens een paar dagen oud zijn. Dit veroorzaakt ernstige, soms blijvende pijn. Op 1 september 2018 is snavelkap in Nederland verboden. 

Wat vinden wij?

Om legkippen een redelijk welzijn te bieden is tenminste het volgende nodig:

• Alle kooisystemen moeten worden afgeschaft.
• Hennen moeten een uitloop naar buiten hebben.
• Ruimte om een nest te bouwen, op stok te gaan en een stofbad te nemen.
• Snavelkappen en geforceerde rui moet verboden worden.

Meer weten?

• Wil je weten waar je op moet letten als je diervriendelijkere eieren wilt kopen? Kijk dan hier.
• Voor meer informatie over kooikippen lees ook ons rapport ‘De kooikip: kip zonder toekomst’.