Melkkoeien worden speciaal gefokt om grote hoeveelheden melk te produceren, veel meer dan Moeder Natuur heeft bedoeld. De hoge melkproductie eist veel van het lichaam van de dieren en heeft ernstige gevolgen voor hun welzijn. Ook worden steeds meer koeien het hele jaar binnen gehouden. Vaak krijgen ze dan een ontoereikend dieet. 

Wereldwijde melkproductie

Wereldwijd zijn er ongeveer 250 miljoen melkkoeien. In de Europese Unie, waar ongeveer 23 miljoen melkkoeien leven, wordt de meeste melk geproduceerd. Ter vergelijking: in Noord-Amerika worden tien miljoen melkkoeien gehouden en in Australië en Nieuw-Zeeland zes miljoen. In Nederland zijn er ongeveer 1,5 miljoen melkkoeien. We zien een toename van de melkproductie in Zuid-Oost Azië. Ook in landen waar traditioneel weinig melk wordt gedronken neemt de melkproductie toe. Bijvoorbeeld in China, waar ongeveer twaalf miljoen melkkoeien worden gehouden.

Hoge melkproductie

In de laatste vijftig jaar is de productie van melkkoeien dramatisch toegenomen. In de laatste veertig jaar is de melkgift zelfs meer dan verdubbeld! De Holstein-Friesian, de meest voorkomende melkkoe in Nederland, Europa en de Verenigde Staten, is gefokt om grote hoeveelheden melk te produceren. Een Nederlandse koe geeft gemiddeld bijna achtduizend liter melk per jaar. Dat is zo'n 22 liter per dag. De gemiddelde melkproductie is nog hoger in de Verenigde Staten, meer dan dertig liter per dag. Als een koe alleen haar kalf moet voeden, zoals de natuur het bedoeld heeft, zou dit liggen op vier tot acht liter per dag.

Koeien worden vaker binnen gehouden

Steeds meer boeren houden de koeien het hele jaar binnen, dat is makkelijker voor de boer en er komt minder mest op het land. Dit concept is bekend als ´zero grazing´ en wordt steeds meer gebruikt in Noord-Amerika. Ook in Nederland komt al dertig procent van de melkkoeien nooit in de wei, een percentage dat nog steeds stijgt. Koeien die binnen gehouden worden krijgen minder beweging en worden beperkt in hun natuurlijk gedrag. Slechte ventilatie en hoge luchtvochtigheid verhogen het risico op de verspreiding van infecties. De koeien staan vaak op harde betonnen vloeren. Dit veroorzaakt klauwproblemen. Het ontbreken van stro maakt het voor de koeien erg onprettig om te lopen, te staan en te liggen.

Bekijk onderstaande video en zie met eigen ogen hoe blij koeien zijn als ze de wei in mogen.

Koeien kunnen twintig jaar of ouder worden. Maar melkkoeien die veel melk moeten produceren leven maar ongeveer vijf jaar. Meestal worden ze na drie lactaties (perioden waarin ze melk geven) geslacht, omdat ze chronisch kreupel of onvruchtbaar zijn.

Kreupelheid, ontstekingen en onvruchtbaarheid

De hoge melkproductie eist veel van het lichaam van de dieren en heeft ernstige gevolgen voor hun welzijn. Koeien met een hoge melkgift zijn vatbaarder voor stofwisselingsziekten en besmettelijke ziekten zoals mastitis, een pijnlijke ontsteking aan de uier. Ook lopen ze de kans kreupel te worden, omdat de grote uiers de achterpoten van de koe in een onnatuurlijke positie duwen, waardoor er op de buitenkant van de poot te veel druk ontstaat. Het aantal koeien dat onvruchtbaar raakt in de intensieve veehouderij stijgt. Dit wordt in verband gebracht met stress, slechte lichamelijke conditie en de hoge melkproductie.

Dieet van koeien

Koeien die altijd binnen staan krijgen vaak een dieet dat relatief weinig vezels bevat. Dit dieet is ongeschikt  voor hun spijsverteringsstelsel en kan leiden tot een verzuring in de zogenoemde voormaag van de koe. Dit kan pijnlijke kreupelheid en verzuring in de poten veroorzaken. In de Verenigde Staten worden nog steeds groeihormonen aan de melkkoeien gegeven om de melkproductie te verhogen. Dit is illegaal in de Europese Unie.

Koe en kalf worden snel gescheiden

Om melk te kunnen geven, moet een koe eerst een kalf krijgen. De melk die de koe dan geeft is eigenlijk het voedsel voor het kalf. Maar wanneer het kalfje bij de koe blijft drinken kan de boer de melk niet verkopen. Daarom worden de meeste kalfjes kort na de geboorte bij de koe weggehaald. Dit veroorzaakt stress bij de moeder én bij het kalf. Vanaf dit moment bestaat het leven van deze koeien uit zwangerschappen en perioden waarin de koe melk geeft. Tegen de tijd dat de derde of vierde zoogperiode is aangebroken, gaan de meeste koeien naar de slacht, omdat ze dun, uitgeput, onvruchtbaar en/of chronisch kreupel zijn en minder melk geven.

Het goede alternatief: biologische systemen

Bij de biologische boer moeten de koeien altijd naar buiten kunnen, tenzij dit niet kan door weers-, bodem- en gezondheidsomstandigheden. Binnen zijn de stallen zo ingericht dat de dieren zich zo natuurlijk mogelijk kunnen gedragen. Ze hebben meer ruimte: 6 vierkante meter. Bovendien is er voldoende daglicht, natuurlijke ventilatie en een gedeelte van het vloeroppervlak is dicht. Er zijn schone en droge ligruimtes, die voldoende zijn ingestrooid met strooisel van natuurlijk materiaal. De koeien krijgen biologisch voer en preventief gebruik van reguliere geneesmiddelen en antibiotica is niet toegestaan. Melk, kaas en vlees van biologisch gehouden koeien herken je aan het EKO-keurmerk en het Europees biologisch keurmerk. Lees meer over hoe je diervriendelijke producten kunt herkennen.

Meer weten of lezen over melkkoeien?