Dagelijks worden er duizenden landbouwdieren over verre afstanden door Europa vervoerd. Dicht op elkaar gepakt staan de dieren in overvolle veewagens. Soms duren de transporten wel vijftig uur. Extreme weersomstandigheden, zoals kou of hitte, zijn geen reden voor de chauffeur om te stoppen. Eenmaal aangekomen op de bestemming zijn veel dieren uitgeput, uitgedroogd of dood.

Miljoenen dieren

In Europa worden jaarlijks minstens zes miljoen landbouwdieren vervoerd over lange afstanden.

In 2020 exporteerde Nederland bijna zeven miljoen biggen naar verschillende landen in Europa. Meer dan 1,5 miljoen van deze biggen werden op lange transport gezet naar Italië, Spanje, Polen en Roemenië.

In hetzelfde jaar importeerde Nederland circa 765.000 jonge kalveren. Zo’n 85.000 van deze dieren kwamen van ver, bijvoorbeeld uit Estland, Letland of Ierland.

Bovendien stuurt Nederland jaarlijks tienduizenden runderen naar verre landen buiten de EU, zoals naar Pakistan en Rusland. Dieren zijn dagen onderweg in deze uitputtende tochten.

Stress

Het inladen van dieren in veewagens veroorzaakt veel stress. Bijvoorbeeld doordat veel dieren na een leven in een donkere stal voor het eerst zonlicht zien. Of doordat het er nog al eens ruw aan toegaat. In de wagen staan ze dan dicht op elkaar, vaak samen met dieren uit een ander hok of een andere stal. Dat geeft veel onrust en extra stress. Tijdens het transport kan er van alles misgaan. Tijdens de lange reizen krijgen de dieren vaak niets te eten of te drinken, omdat ze er niet goed bij kunnen of omdat de chauffeur niet stopt. De wettelijk voorgeschreven rij- en rusttijden worden stelselmatig overtreden. Een reis kan soms wel 50 uur duren. Vooral tijdens de verre reizen naar Zuid-Europa, waar het zomers erg heet is, hebben de dieren het in de volle veewagens zwaar te verduren. Vaak zijn de dieren aan het eind van de reis volkomen uitgeput en uitgedroogd. Veel dieren overleven de reis niet eens.

In de praktijk blijkt: Hoe langer de transporten duren, hoe meer dierenleed ze veroorzaken.

Dieren kunnen er slecht tegen

Veel dieren kunnen niet goed tegen het vervoer. Varkens zijn een voorbeeld van slechte reizigers. Na 4,5 uur rijden kunnen ze al misselijk worden en gaan braken. Een transport van Nederland naar Spanje duurt al gauw 16 uur. Desondanks is het toegestaan om varkens 24 uur te vervoeren voordat ze moeten worden uitgeladen om te rusten. Onderzoekers hebben aangetoond dat de stress en het slechte dierenwelzijn tijdens het transport - en kort voor de slacht - óók slecht zijn voor de kwaliteit van het vlees.

Verspreiding van ziekten

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat transport zowel dierziekten als op mensen overdraagbare ziekten kan verspreiden. De stress van het transport schaadt het immuunsysteem van de dieren en daardoor zijn ze vatbaarder voor ziekten. Tijdens en na de reis kunnen de dieren besmettelijke ziekteverwekkers verspreiden en zo ziekten overdragen op andere dieren.

Veetransporten kunnen dierziekten verspreiden. Op deze manier kwam
in 2001 Mond- en Klauwzeer Nederland binnen.

Waarom dieren levend vervoerd worden

Dat de dieren levend vervoerd worden heeft allerlei economische redenen, die per land kunnen verschillen. Een paar voorbeelden: vlees van Engelse schapen die in Frankrijk geslacht worden, kan als Frans vlees verkocht worden en levert daardoor meer op. Nederland heeft meer hokken voor jonge kalveren dan er dieren zijn en daarom importeert Nederland jaarlijks grote aantallen pas geboren kalveren.  

Hoe weten we dit?

Onderzoekers van Compassion in World Farming en andere dierenbeschermingsorganisaties  rapporteren regelmatig over veetransporten. Ook de Europese Unie zelf, en haar lidstaten, geven in officiële stukken toe dat de regels voor veetransport stelselmatig overtreden worden.

Export vanuit de EU

Jaarlijks exporteert de EU zo’n drie miljoen dieren naar verre landen buiten de EU, waar meestal nauwelijks rekening wordt gehouden met het welzijn van de dieren. Daarom oordeelde het Europese Gerechtshof in 2015 dat veetransporten vanuit ook buiten de EU moeten voldoen aan de Europese regels die bedoeld zijn om de dieren te beschermen. In de praktijk gebeurt dat echter niet of nauwelijks. Samen met andere dierenbeschermingsorganisaties voeren wij daarom actie om de uitvoer naar landen buiten de EU helemaal stop te zetten. Dat is immers de beste garantie dat er een eind komt aan dit dierenleed.

Ook Nederland stuurt jaarlijks tienduizenden runderen naar verre landen buiten de EU. Omdat het welzijn niet te garanderen is en rustpauzes vaak worden overgeslagen, besloot landbouwminister Schouten in juni 2020 de langste transporten te verbieden. In oktober 2021 trok ze dit verbod echter weer in.

In 2017 filmden wij hoe Europese runderen in verzengende hitte dagenlang vaststonden tussen de grenzen van de EU en Turkije, zonder te worden uitgeladen. Waarschuwing: de beelden zijn schokkend!

Rampen op zee

De misstanden en rampen bij verre veetransporten zijn talrijk. In maart 2020 stierven 14.000 schapen toen een transportschip op weg naar Saoedi-Arabië kapseisde voor de kust van Roemenië.

In maart 2021 zaten 2.600 kalveren uit Spanje drie maanden lang vast op transportschepen, omdat ze bij alle havens geweigerd werden in verband met vermoedelijke ziekte. Na een vreselijke reis zijn de dieren teruggebracht naar Spanje waar ze allemaal gedood werden.

In april hetzelfde jaar leidde een containerschip dat het Suezkanaal blokkeerde tot een nieuwe crisis, waarbij mogelijk honderdduizenden dieren extra lang vastzaten aan boord van overvolle, oververhitte schepen. 

Problemen bij de handhaving van regels

De Europese Unie heeft ingewikkelde regels voor veetransporten, maar in de praktijk worden die nauwelijks gehandhaafd. De huidige Europese regels staan toe schapen en runderen 29 uur (met één uur pauze) en varkens 24 uur lang te vervoeren. Na een rustperiode van 24 uur mag er dan weer een nieuwe reis beginnen. Volgens de huidige regels wordt er dus geen grens gesteld aan de afstand waarover dieren vervoerd mogen worden en ook niet aan de duur van de transporten.

Veel transporteurs negeren de Europese regels en veel landen falen in het handhaven van de wet. Veel voorkomende overtredingen zijn onder andere:

• Het stelselmatig overtreden van de rij- en rusttijden
• Onjuiste of onvolledige gegevens in de verplichte routeplannen
• Dieren krijgen niet het voedsel en het water waar ze volgens de wet recht op hebben
• Het overschrijden van het toegestane aantal dieren
• Onvoldoende stahoogte
• Het gebruik van voertuigen die niet voldoen aan de wettelijke normen voor reizen van meer dan acht uur
• Het transporteren van dieren in slechte conditie

Het kan anders!

Het is helemaal niet nodig om dieren over grote afstanden te vervoeren voordat ze geslacht worden. Het is immers goed mogelijk om na de slacht de karkassen in koelwagens te vervoeren. De techniek die dit mogelijk maakt is al meer dan 100 jaar bekend en wordt ook massaal gebruikt. Meer dan de helft van de Nederlandse vleesexport gaat als gekoeld vlees of karkas de grens over.

We roepen de Europese Unie op:

• Een verbod in te stellen op veetransporten naar verre landen buiten de EU, omdat hun welzijn onmogelijk gegarandeerd kan worden
• Een maximumreisduur van 8 uur in te stellen voor alle veetransporten, inclusief laden en lossen. Dit maakt ook een eind aan reizen over zee.
• De dierenwelzijnsregels voor veetransporten flink aan te scherpen en beter en strenger te controleren