De Meerval in Nederland

Je hoort of ziet hem nooit, maar er zijn er meer dan een miljoen in Nederland. Hij heeft grote snorharen en komt oorspronkelijk uit Afrika. Onderwater houdt hij zich schuil, maar als het moet verplaatst hij zich ook op het land. Veel mensen zullen hem niet meteen kennen, maar we hebben het over de meerval!

Wist je dat Nederland de op een na grootste meervallenkweker in Europa is? Deze bijzondere dieren leven achter gesloten deuren en er is maar weinig aandacht voor hun welzijn. Hoog tijd om dit dier eens in de spotlight te zetten.

Vis op het land

De Afrikaanse meerval (Clarias gariepinus) is een stoere, sterke vis die op verschillende plekken weet te overleven. In rivieren, meren en in wateren die een deel van het jaar droogvallen. Bij droogte graaft hij zich in de modder in. Zelfs kan hij urenlang op het land doorbrengen. Hij heeft namelijk naast zijn kieuwen een speciaal bloemkoolvormig orgaan waarmee hij zuurstof uit de lucht kan halen.  

Zijn uitstapjes op het land doet hij vaak ’s nachts, onder andere om voedsel te zoeken of een geschikte plek om zich voort te planten. Hij kruipt over land door z’n lichaam van links naar rechts te bewegen en drukt met de kleine stekels op zijn borstvinnen in de grond: een soort ‘nordic walking’. De naam Clarias komt niet voor niets van het Griekse ‘chlaros’ wat ‘levendig’ betekent.  

Voortplanting en levenswijze

De meerval leeft van nature in vrijwel heel Afrika en in het Midden-Oosten. Warm water is dan ook een must voor de meerval. En met name jonge meervallen blijven graag dicht bij de bodem waar ze makkelijk kunnen schuilen.  

Ze leven individueel en in groepen. Voor de voortplanting zondert een koppeltje zich af. Het mannetje legt zich in een u-vorm rond de kop van het vrouwtje, waarna zij haar eitjes en hij de hom (sperma) in het water laat¹.

Eten in je baard

De meerval is te herkennen aan z’n grote snorharen, ook wel baarddraden genoemd. In het Engels wordt het dier daarom ‘catfish’ genoemd. Op deze draden zitten smaakreceptoren, waarmee de meerval z’n omgeving afspeurt en proeft. Vooral handig bij het zoeken naar voedsel op modderige plekken, waar het zicht slecht is. Ook vangen ze signalen op van hun prooien middels elektrische stroompjes². Het menu bestaat onder andere uit vissen, viseitjes, plankton en insecten. 

Meervallen in kwekerijen 

Inmiddels komt de meerval over de hele wereld voor in gevangenschap. Hij wordt gehouden in kwekerijen van China tot Nederland. In Nederlandse kwekerijen leven de dieren in grote, kale bakken. Er is geen mogelijkheid voor de meerval om te schuilen, te rusten of om op zoek te gaan naar eten. Hij krijgt zijn voedsel kant en klaar geserveerd.  

Meervallen kunnen goed in groepen leven, maar de bakken zijn extreem vol. Zodra de dieren schrikken, zullen ze massaal naar een ‘veilige’ hoek zwemmen, wat leidt tot verdrukking en verstikking. De onnatuurlijke leefomstandigheden en de extreme drukte leiden tot stress³. Meervallen vertonen regelmatig verstoord gedrag, zoals repetitief in rondjes zwemmen, en ze doen pogingen om uit de bassins te ontsnappen⁴. Uit onderzoek blijkt dat het houden van minder dieren in een bak ook leidt tot problemen, omdat er meer agressie en competitie ontstaat. 

Grotere vissen zijn geneigd kleinere vissen aan te vallen en er kan zelfs sprake zijn van kannibalisme. Daarom worden de dieren meermaals op grootte geselecteerd, wat leidt tot stress. 

Voor het fokken van meervallen worden vrouwtjes elke 6-7 weken geïnjecteerd met hormonen. De eieren worden onder verdoving ‘afgestreken’. Dit zijn stressvolle handelingen voor het dier. De mannetjes worden voor hun hom gedood.  

Verdoving niet verplicht 

Voor het transport worden de dieren enkele dagen niet gevoerd. Meervallen hoeven niet, zoals paling, verplicht te worden verdoofd voor de slacht. Dit terwijl er een goedgekeurde elektrische verdovingsmethode voorhanden is, die met subsidiegeld is ontwikkeld. Nog steeds worden honderdduizenden meervallen op pijnlijke wijze gedood door hen op ijs te leggen en open te snijden. De helft van de 1,2 miljoen meervallen in Nederland wordt wel elektrisch verdoofd voor de slacht. 

In het wild kunnen meervallen wel vijftien tot dertig jaar worden en wel 60 kg wegen. In de kwekerij worden de dieren gedood als ze nog geen jaar oud zijn en 1 tot 1,5 kg wegen.  

Meer weten? 

Onder de titel Oog voor vis voeren wij internationaal actie voor beter vissenwelzijn. Niet alleen voor de meerval, maar voor alle vissen die geconsumeerd worden. Lees hier meer over palingen, zalmen en forellen

Wij pleiten voor veel betere leefomstandigheden voor vissen in kwekerijen, verbod op onverdoofde slacht, invoering van specifieke welzijnsregels voor vissen en een sterke afname van consumptie, vangst en kweek van vissen. Lees hier alles over onze campagne.